De Franse filosoof Jean-Paul Sartre was de geruchtmakendste vertegenwoordiger van het existentialisme, een nieuwe filosofie waarmee Kierkegaard omstreeks 1840 begon. Daarmee wist hij in de eerste decennia na WO II vooral jongeren te inspireren, zowel in Frankrijk als daarbuiten. Dat kwam mede, doordat hij zijn gedachten ook in spraakmakende
romans en toneelstukken wist uit te drukken. Het existentialisme stelt persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid centraal en keert zich tegen hen die dogmatisch geloven in vaste waarden, zoals vaderlandsliefde, status, kerk, gezin met daarin de vrouw in dienende rol.

Dit is, zegt Sartre, lafheid en kwade trouw. Je ontloopt zo je eigen verantwoordelijkheid door je achter waarden te verschuilen die je in feite zelf kiest. Om dezelfde reden verzette hij zich tegen de aanname van het bestaan van ‘het onbewuste’ in de mens als verklaring voor bepaalde handelingen. Omdat bepaalde groeperingen onderdrukt worden en niet de vrijheid bezitten zelf hun leven te bepalen, streed hij vol overtuiging voor hun bevrijding en stelde scherp het mechanisme aan de kaak dat mensen splitst in hen die beschikken over als door God gegeven rechten en zij die ze niet hebben: de ander. Het is een generaliserend soort denken dat iemand die buiten de eigen groep en groepsnormen valt niet beschouwt als individu, maar als behorend tot een lager ras, klasse of andere, inferieur geachte groepering, zoals in Sartres tijd de joden, de ‘zwarten’, de fabrieksarbeiders en de gekoloniseerde volkeren. Sartre zette zich onverschrokken voor hen in, ondanks de haat die hij daarmee opriep, tot aanslagen toe. In deze inleiding worden de uitgangspunten van zijn filosofie besproken, de ideeën die van blijvende waarde zijn en enkele vooronderstellingen, waar vraagtekens bij te zetten zijn.

Van september 2024 tot mei 2025 wordt er op iedere tweede dinsdagochtend van de maand een filosoof belicht. Deelname aan de bijeenkomsten is gratis.